بابا آدم (1، 2)

Arctium lappa L

Family: Asteraceae

Synonyms: Arctium major Geaerth

English name: Burdock, Great burdock

 

ریخت شناسی گیاه: گیاه علفی، دو ساله، ارتفاع 2-1 متر. ساقه ضخیم، ایستاده، منشعب، کرکینه پوش، با شاخه‌های کم و بیش متعابد، برگدار، منتهی به گل آذینی وسیع و تنک از کپه‌ها. برگها دمبرگدار، بدون تقسیم، بسیار بزرگ، تخم مرغی، قلبی، بدون خار، دندانه‌دار، در پشت خزی و بدون کرک. گلها به رنگ ارغوانی – بنفش. میوه فندقه (3).

محل رویش: در شهرستانک، لشکرک، بین توچال و دماوند، کرج، علی آباد، بین عباس‌آباد و قائم شهر، شلیل کوه، سله وان، مرند بطرف تبریز، قره داغ، نعمت آباد نزدیک تبریز، دره گردو نزدیک اراک، بختیاری، اطراف کرمان، راه بر و خراسان پراکندگی دارد (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: برداشت ریشه از آغاز پاییز تا زمستان (تا زمانی که هنوز زمین پوشیده از برف نشده است) می‌باشد. برداشت برگها (معمولاً زمانی که گیاه 18 ماهه است) از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه صورت می‌گیرد (4).

قسمت مورد استفاده: ریشه، برگ و دانه (5، 6).

کاربرد درمانی: این گیاه مدر و محرک اشتها می‌باشد و برای درمان روماتیسم و التهاب جلدی مخصوصاً اگزما و پسوریازیس کاربرد دارد (6).  گیـاه بابـا آدم دارای فعالیـت. ضدالتهابــی، ضد-میکروبــی و ضــد تکثیــری میباشــند.

آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: عصاره گیاه سبب کاهش قند خون می‌شود و اجزاء پلی استیلنی گیاه اثر ضدمیکروبی بخصوص برعلیه باکتری گرم مثبت دارد (6). فروکتان موجود در ریشه گیاه اثر ضدسرفه داشته است (7).

احتیاط مصرف: در دوزهای بالا تداخل در درمان افزایش قند خون ایجاد می‌کند (6).

منع مصرف: در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود (6).

ترکیبات شیمیایی: گلیکوزیدهای تلخ (آرکتیوپیکرین)، فلاونوئید (آرکتی نین)، پلی استیلن، اسانس، تانن، ساکارید (اینولین)، لاپافن (5، 8).

نحوه و میزان مصرف:

1- دم کرده: 6-2 گرم ریشه خشک گیاه سه بار در روز میل شود (6).

2- عصاره مائی: به نسبت 1:1 در الکل 25%، 8-2 میلی‌لیتر سه بار در روز میل شود (6).

3- تنتور: به نسبت 1:10 در الکل 45%، 12-8 میلی‌لیتر، سه بار در روز میل شود (6).

4- جوشانده: به نسبت 1:20، 500 میلی‌لیتر، هر روز میل شود (6).

مصرف غذایی: کاربرد غذایی ندارد (6).

نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه:

Fr.: Anthraxivor (9)

 

 

منابع:

1- مظفریان، ولی الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. کورموفیتهای ایران (سیستماتیک گیاهی). جلد سوم. مرکز نشر دانشگاهی، 1373: 518

3- قهرمان، احمد. فلور ایران (جلد 9). موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 1362: 1011

4- صمصام شریعت، هادی. پرورش و تکثیر گیاهان دارویی. مانی، 1374: 186

5- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 62

6- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 52

7- Int J Biol Macromol. 2003; 33 (1-3): 135-40

8- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 150

9- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 2002: 1627