گلرنگ (1)

کاجیره، کافشه

Carthamus tinctorius L

Family: Asteraceae

Synonyms: Calcitrapa tinctoria Röhl

English name: Safflower, False saffron

 

ریخت شناسی گیاه: گیاهی است یکساله، بدون کرک، به رنگ سبز روشن یا مات متمایل به آبی و ایستاده به ارتفاع70-40 سانتیمتر. برگها تخم مرغی، سرنیزه‌ای کامل یا دندانه دار منتهی به خار، یا فاقد خار و بدون دمبرگ می‌باشند. گل زرد یا نارنجی، یا متمایل به قرمز، دارای براکته‌های خارجی سبز و برگی و در بخش میانی فشرده است. میوه تخم مرغی – پهن دراز و در حاشیه خاردار است (2).

محل رویش: در بیشتر نقاط ایران بخصوص نواحی خراسان، آذربایجان، تفرش، اراک و نواحی جنوبی و جنوب شرقی پراکندگی دارد (2).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: زمان محصول برداری از تیر ماه شروع و به مدت 40-35 روز ادامه می‌یابد (3).

قسمت مورد استفاده: گل و دانه (4).

کاربرد درمانی: در بیماریهای عروق، اختلالات قاعدگی، یرقان و سرخک و بصورت موضعی در التهاب پوستی، آسیب مفصل و زخم پوستی مصرف می‌شود (4).

آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: برادیکاردی سینوسی (5). روغن دانه باعث بهبود پوکی استخوان در موش صحرایی که تخمدان آن با جراحی برداشته شده گردیده است (6).  عصاره هیدروالکلی گلرنگ با کاهش آسیب در سلول های کبدی و همچنین با کاهش گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید سرم و به دنبال آن کاهش سطح لیپیدهای کبدی و جلوگیری از تشکیل کبد چرب باعث کاهش سطح آنزیم های AST و ALT در پلاسما می گردد (7).همچنین پژوهش ها نشان داده است که اسیدهای چرب اشباع نشده ی روغن گلرنگ بویژه اسید لینولئیک سبب افزایش حساسیت به انسولین در سلول های کبدی رت شده و عصاره دانه های گلرنگ سبب کاهش چربی های مختلف کبدی و پلاسمایی در رت های هیپرکلسترولمیکی می شود (8،9).تحقیقات نشان می دهد که هیدروکسی ساف فلور زرد A موجود در این گیاه دارای اثر حفاظتی از سیستم عصبی است (10).و به تأثیر این گیاه بر روی تشکیل لوله های عصبی اشاره شده است (11).در مطالعه ای تغییرات کروموزومی در نتیجه مصرف گیاه گلرنگ دیده شده است (6).مشتقات عصاره ی این گیاه به عنوان ضد تومور و ضد التهاب در تحقیقات ثابت شده است و همچنین به تأثیر آن بر روی گیرنده های آلفا و انقباض عروق رحمی اشاره شده است (12).

احتیاط مصرف: استفاده از گلرنگ سبب خونریزی های بیش از حد و در مواردی سبب مرگ در هنگام عمل های جراحی می شود، بنابراین توصیه می شود که 2 هفته قبل از هر عمل از مصرف این گیاه و فرآورده های آن خودداری شود.این گیاه با داروهای رقیق کننده خون و داروهایی که لخته شدن خون را کم می کنند تداخل دارد (1،4).

منع مصرف: استفاده از این گیاه در دوران بارداری سبب سقط جنین می شود. در دوران بارداری مصرف نشود (4).

ترکیبات شیمیایی: روغن ثابت، اسیدهای چرب، کارتامون، لیگنان، پلی ساکارید (4، 5).

نحوه و میزان مصرف:

1- دم کرده: یک قاشق مرباخوری، در یک فنجان آب، 2-1 فنجان در روز مصرف شود.

2- تنتور: 60-20 قطره در روز مصرف شود (7).

مصرف غذایی: گلهای گیاه در صنایع غذایی بکار می‌رود (3).

نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه:

Canad.: Lipsoyn; Ger.: Abbolipid; UK.: Efamol Safflower; USA.: Liposyn II Microlipid (5).

منابع:

1-Sato S, Kusakari T, Suda T, Kasai T, Kumazawa T. Efficient synthesis of analogs of safflower yellow B, carthamin, and its precursor: two yellow and one red dimeric pigment in safflower petals. Carbohydrate Research. 2005, 340: 389-93.

2-Ide, T., Kushiro, M., Takahashi, O. 2001.Dietary mold oil rich in gamma linoleic acid increases insulin - dependent glucose utilization in isolated rat adipoctes. CBP. 130: 401 - 409.

3-Liu Y, Yang J, Liu Q.Studies on chemical constituents from the flowers of carthamus tinctorius L. Zhong Yao Cai. 2005 Apr; 28: 288-9.

4-Zhaoa M, Ito Y, Tu P. Isolation of a novel flavanone 6-glucoside from the flowers of Carthamus tinctorium (Honghua) by high-speed counter-current chromatography. J Chromatogr A. 2005; 1090: 193-6.

5-Cho Mu Y, Hahn TR. Purification and characterization of precarthamin decarboxylase from the Yellow petals of carthamus tinctorius L. Arc Biochem Biophys. 2000 Oct; 382(2): 238-44.

6-Yin X, Liu D, Wang H, Zhou Y. A study on the mutagenicity of 102 raw pharmaceuticals used in Chinese traditional medicine. Mutat Res 1991; 26(1):73-82.

7-Asgary S,Rahimi P,Madani H,Mahzoni P,Kabiri N.Effects of hydroalcoholic extract of Carthamus tinctorius on activity of hepatic transaminases in alloxan-induced diabetic rats. J Shahrekord Univ Med Sci.2010;12 (1):46-52.

8-Ibrahim, A., Natarajan, S., Ghafoorunissa, A.2005. Dietary trans - fatty acids alter adipocyte plasma and insulin sensitivity in rats. Metabolism clinical and experimental. 54 : 240-246.

9-Moon, Kwang – Deog., Back, S. 2001.Safflower seed extract lower plasma and hepatic lipid in rats fed high – cholesterol diet. Nutrition research . 21 : 895- 904.

10-Zhu, H., Wang, Z., Ma, C., Tian, J., Fu, F., Li,C., Guo, D., Roeder, E.,Liu, K. 2003.Neuroprotective effects of hydroxysafflor yellow A: in vivo and in vitro studies. Planta Medicine. 69(5):429-33.

11-Mahmoudian M, Nobacht M,Fattahi M, Milanian I,Rahbar N. A study of the teratogenic and cytotoxic effects of safflower extract. J of Ethnopharmacol 2000; 73:453-9.

12-Shi M, Chung L, He G. Stimulating action of Carthamus Tinctorius L. Angelica Sciences (Olive) Diels and leornurus sibiricus. L. on the uterus. Chang Kuo Chung Yao Tsa Chin 1995;20(3):173-5.