کاسنی(1)

Cichorium intybus L

Family: Asteraceae

Synonyms: Cichorium byzantinum Clem

English name: Common Chicory, Chicory, Succory

 

ریخت شناسی گیاه: گیاهی علفی، خودرو، چند ساله به ارتفاع 5/1 متر که ریشه آن نسبتاً ضخیم و عمودی است. ساقه‌ها باریک و برگهای پایینی بریده و بالایی‌ها ساده می‌باشد. گل به رنگ آبی است (2).

محل رویش: در دامنه‌های گم ارتفاع البرز، راه قزوین به رشت، اطراف رودبار، اطراف تهران و کرج، اطراف رشت، لاهیجان، فارس، بلوچستان، آبادان و نواحی کوهستانی خراسان بین بجنورد و مشهد، فریمان و بسیاری از مناطق دیگر ایران پراکندگی دارد (3).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: ریزوم در مهر و آبان ماه و برگها معمولاً در مرداد ماه جمع‌آوری می‌شود (4).

قسمت مورد استفاده: ریشه، بخش هوایی گیاه (5).

کاربرد درمانی: در طب سنتی از کاسنی به عنوان مدر، ضد درد، معرق، تب بر، تقویت معده، تصفیه کننده خون، ملین، صفرابر و تقویت اعمال کبدی استفاده می شود. همه قسمت های این گیاه به خصوص ریشه و برگ ها قابل استفاده می باشد. مصارف امروزی کاسنی بیشتر به خاطر ماده مؤثره اینولین است. اینولین موجود در این گیاه باعث تکثیر افزایش فلور روده می شود. همچنین این ماده دارای اثرات کاهش چربی خون و ضد مسمومیت کبدی می باشد. تمام قسمت های کاسنی به خصوص ریشه و برگ آن محرک صفرا بوده و به عمل هضم کمک می کند و اثر آن در نارسایی کبدی، قولنج های کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز است. ریشه و برگ های آن در بهبود تب ها، یرقان و انسداد مجاری صفراوی مفید است. آب کاسنی پخته شده همراه با سکنجبین بهترین دارو برای تب های طولانی مدت و مداوم است. تخم کاسنی جهت سردرد، تنگی نفس و باز کردن کیسه صفرا مفید است و جوشانده آن با رازیانه جهت دفع سموم بدن و برای اشتها مؤثر است. پماد تهیه شده از برگ های له شده آن برای درمان التهاب و ورم چشم استفاده می شود
(1،3،4،5).

آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: لاونوئیدهای کاسنی ترکیباتی پلی فنولی با خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد سرطانی و ضد دیابت هستند که موجب حفاظت بدن در مقابل بیماری های کرونری و اختلالات متابولیک می شوند.این ترکیبات قادر هستند با تحریک ترشح انسولین، مهار آپوپتوز و باز سازی سلول های بتای پانکراس از ایجاد و پیشرفت دیابت قندی جلوگیری کنند. این گیاه به دلیل دارا بودن خواص آنتی هپاتوتوکسیسیتی، آنتی اکسیدانی، ضد سرطانی، ضد التهابی و ضد دیابتی مصرف گسترده ای دارند. تأثیر درمانی ریشه گیاه کاسنی، برگ های قاعده ساقه و حتی گل و دانه آن در درمان بیماری های عفونی، عفونت های کبدی، چشمی، معده و مسمومیت ها ثابت شده است. سزکوئی ترپن های ریشه کاسنی دارای فعالیت ضد قارچی بوده و عصاره ریشه این گیاه از تکثیر برخی ویروس ها HSV1 ممانعت نموده و همچنین عصاره خام ریشه گیاه کاسنی از آسیب های اکسیداتیو سلول های کبدی محافظت می نماید. مقدار زیاد اینولین در کاسنی موجب مدر بودن آن می شود و از این طریق دفع کلیوی و صفرا، سموم بدن را دفع می کند. برگ گیاه کاسنی منبع خوبی از آنتوسیانین ها، ویتامین های A و C است، که باعث تحریک سیستم ایمنی و محدود نمودن عفونت و التهاب می گردد. تحقیقات ثابت کرده است که عصاره این گیاه در محیط خارج از بدن و بدون تأثیر عوامل داخلی می تواند در پایین آوردن بیلی روبین نقش داشته باشد. عصاره هیدروالکلی این گیاه در فیبروز کبدی ناشی از تتراکلرید کربن مؤثر است، که این عصاره از طریق کاهش فعالیت عوامل اکسیدان مانند MDA (Malondialdehyde) و افزایش فعالیت عوامل آنتی اکسیدان مانند SOD (Superouide dismutase) و GHS (Glutathiones) کبدی سبب حفاظت کبد در برابر فیبروز ناشی از تتراکلرید کربن می شود. همچنین سطح سرمی ALT و AST با مصرف عصاره کاسنی کاهش می یابد. تحقیقات ثابت کرده است که تجویز عصاره آبی کاسنی به بیماران موجب کاهش میزان هیستامین خون می گردد و اثر محافظتی در پیشگیری از اثرات تخریبی الکل در معده دارد. تحقیقات ثابت کرده است سزکوئی ترپن لاکتون به نام Magnolialide جدا شده از ریشه گیاه کاسنی بر روی رده های مختلف از سلول های سرطانی اثر مهاری دارد. همچنین عصاره هیدروالکلی برگ گیاه کاسنی ، اثر مهاری بر روی رده سلولی C32 ملانوما نشان داده است.عصاره متانولی دانه گیاه کاسنی بر روی سلول های غیر بدخیم فیبروبلاست پوست و سرطانی تخمدان تیمار شده با بلئومایسین، به طور اختصاصی سلول های نرمال پوست را در برابر سمیت و مرگ سلول ناشی از بلئومایسین محافظت می نماید. در ارزیابی تأثیر ضد توموری عصاره گیاه دارویی کاسنی (Cichorium intybus)بر سلول های Jurkat به عنوان مدل لوسمی حاد انسانی انجام شد ، مشخص شد عصاره ی اتانولی کاسنی بر این رده ی سرطانی در دامنه ی 500-250 میکروگرم بر میلی لیتر با رفتاری وابسته به زمان و غلظت، اثر ضد تکثیری دارد. همچنین مشخص شد عصاره ی کاسنی در این غلظت ها حداکثر خاصیت سایتوتوکسیک را دارا است و توانسته است از تکثیر سلول های سرطانی Jurkat در چندین غلظت بکاهد ( 15-6).

احتیاط مصرف:  مصرف بیش از حد گیاه کاسنی موجب تخریب عروق شبکیه، افت فشار خون و افزایش ترشحات صفرا می شود.

منع مصرف: صرف بیش از حد این گیاه موجب خونریزی شده، همچنین سبب انقباض عضلات رحم می شود و مصرف آن در دوران بارداری، احتمال زایمان زودرس را افزایش می دهد.

ترکیبات شیمیایی: اینولین، سزکوئی ترپنهای لاکتونی (9).

نحوه و میزان مصرف:

1- جوشانده: یک قاشق مرباخوری از ریزوم و یا سرشاخه‌ها در نصف لیوان آب سرد جوشانده، 5/1-1 فنجان، یکبار در روز میل شود.

2- آب گیاه: یک قاشق غذاخوری همراه شیر یا آب،‌ سه بار در روز میل شود (6).

مصرف غذایی: کاربرد غذایی ندارد.

 

نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه:

IR.: Shicoridin (10).

 

 

منابع:

1- دوازده امامی، سعید، مجنون حسینی، ناصر(1387). زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه ای، ج، دوم، انتشارات دانشگاه تهران. 

2-Hiroyuki, N., Atsushi, S. (2006). Antimicrobial and nematicidal substances from the root of Chicory. Deparment of Biosciences and Technology,School of Engineering, Hokkaido Tokai University, Japan. 

3- آئینه چی یعقوب. مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ 1365 
4- امین غلامرضا. گیاهان دارویی سنتی ایران. جلد اول. تهران: معاونت پژوهشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی؛ 1370:53 

5-Rasheeduz, Z., Mujahid, A. (1998). Antihepatotoxic effects of root and callus extracts of Cichorium intybus L. Depatment of pharmacognosy and Phytochemistry,Faculty of pharmacy,NewDelhi-110062,India. 

6-Mulabagal V, Wang H, Ngouajio M, Nair M.G. Characterization and quantification of health beneficial anthocyanins in leaf chicory (Cichoriumintybus) varieties. Eur Food Res Technol 2009; 230: 47–53. 

7-Nayeemunnisa A. Alloxan diabetes-induced oxidative stress and impairment of oxidative defense system in rat brain: neuroprotective effects of Cichoriumintybus. Int J Diabetes Metabol 2009; 17: 105–109. 

8-Nabavizadeh SH, Safari M, Khoshnevisan F. The effect of herbal drugs on neonatal jaundice. Iranian Journal of Pediatrics2005; 15: 133-138. 

9-Li GY, Gao HY, Huang J, Lu J, Gu JK, Wang JH. Hepatoprotective effect of Cichoriumintybus L, a traditional Uighur medicine, against carbon tetrachloride-induced hepatic fibrosis in rats. World J Gastroenterol 2014; 20 : 4753–4760. 

10-Peti TP. Inhibitory effect of mast-cell mediated type allergic reactions by cichoriumintybus. Pharmacol Res 1999; 40: 61-5. 

11-Gürbüz I, Ustün O, Yeşilada E, Sezik E, Akyürek N. In vivo gasteroprotective effect of five Turkish folk remedies against ethanol-induced lesion. J Enteropharmacol 2002; 83: 241-4. 

12-Ghannadi AR, Minaiyan M, Abed AR. Kasni (Cichorium intybus L.). J Islamic Iran Trad Med 2011; 1(4): 365-72. (Persian). 

13-Conforti F, Ioele G, Statti GA, Marrelli M, Ragno G, Menichini F. Antiproliferative activity against human tumor cell lines and toxicity test on Mediterranean dietary plants. Food Chem Toxicol 2008; 46(10): 3325-3332. 

14-Shahani S, Zakeri N, Hamzkanlu N, Hosseinimehr SJ.The protective Effects of Cichorium intybus L. seed Extract against cell Toxicity Induced by Bleomycin on Human Non-malignant Fibroblast and Ovarian Cancer cells. J Mazandaran Univ Med sci, 2015;2 (121):39-47. 

15-Hashemi P. Khoram H, Soleimani M, Jafari A. 2014. Evaluation of anti-tumor medicinal plant extract of chicory (Cichorium intybus) on Jurkat cells as a model of human acute leukemia, the eighth meeting of the Islamic Republic of Iran and the Fourth National Conference on biosecurity Tehran Biotechnology, Biotechnology Association .Tehran.