غافث (1)
Agrimonia
eupatoria L
Family: Rosaceae
Synonyms: Agrimonia canescens Dumort
English
name: Cockle bur, Common agrimony (1)
ریخت شناسی گیاه: گیاهی علفی،
چند ساله و معطر، به طول حدوداً 1 متر. گیاه پوشیده از کرکهای بلند، گسترده،
متراکم و کمی خمیده، دارای بن منشعب، رونده و جوانه‌زا. برگها دارای تقسیمات عمیق
شانه‌ای، تخم مرغی – سرنیزه‌ای، پایینی‌ها سبز و بالاییها سبز نقره‌ای. گل آذین شامل
5 گلبرگ کوچک، به رنگ زرد و بصورت سنبله انتهایی (2، 3).
محل رویش: در گلستان (زیارت، رزین گل،
گلستان، گنبد)، مازندران (رامسر، نوشهر، پل سفید، کلاردشت، آمل)، گیلان (لوشان، هشتبر، فومن، رشت)،
آذربایجان (کوههای بزگوش)، همدان (گنج نامه)، فارس (فسا)، تهران (دماوند)،
بروجرد، اراک، باختران، خراسان، اشتران‌کوه، دورود، ارتفاعات راسونه پراکندگی
دارد (1، 3، 4).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در
زمان گل‌دهی (تابستان) جمع‌آوری می‌گردد (2).
قسمت مورد استفاده: اندامهای
هوایی گیاه (2).
کاربرد درمانی:استفاده از این گیاه در درمان
اسهال، التهابات پوستی و آماس دهان و حلق مورد تایید قرار گرفته است. در اطفال
برای درمان اسهال، بی اختیاری ادرار و آماس مثانه بکار می‌رود. بعنوان دهانشویه
برای زخم‌های مزمن گلو مصرف می‌شود (5). این
گیاه برای درمان پسوریازیس، اگزمای دارای پوسته ریزی هم مصرف می شود. اثرات ضد
دیابت آن نیز گزارش شده است.
آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: این
گیاه بر ویروس هپاتیت B
اثر مهاری دارد (6) و همچنین ضد التهاب است (7). این گیاه دارای اثرات ضدباکتری در مقابل استافیلوکوکوس
اورئوس و آلفا – همولتیک استرپتوکوکسی می‌باشد. کاهش غلظت آهن سرم در بیماران
پورفیریا کوتانوس، افزایش انعقاد خون و افزایش دفع پورفیرین از دیگر خواص
فارماکولوژیک این گیاه است (5).
احتیاط مصرف: دوزهای بالا این گیاه با داروهای
ضدفشار خون و درمانهای ضدخونریزی تداخل دارد (5). به دلیل دارا بودن تانن ها، احتمال بروز اختلالات گوارشی و یبوست با
مصرف زیاد آن می رود.
منع مصرف: در دوران بارداری و شیردهی مصرف
نشود (5).
ترکیبات شیمیایی: اسانس، تانن، کومارین، فلاونوئید (آپی ژنین)، پلی
ساکارید، ویتامین، اسیدهای گیاهی (5).
نحوه و میزان مصرف:
1- دم کرده: 4-2 گرم گیاه خشک، سه بار در روز میل شود (5).
2- عصاره مائی: به نسبت 1:1 در الکل 25%، 3-1 میلی‌لیتر سه بار در روز میل شود
(5).
3- تنتور: به نسبت 1:5 در الکل 45%، 4-1 میلی‌لیتر سه بار در روز میل شود (5).
مصرف غذایی: این گیاه به عنوان طعم دهنده به
کار می‌رود (5).
نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه: بصورت ترکیبی در داروهای زیر کاربرد دارد.
Aust.:
Amersan; Krautertee Nr 28; vo cholin; Fr.: Tisane Hepaique de
Hoerdt;
Ger.: Rhoival; UK: Piletabs (8).
منابع:
1- مظفریان، ولی الله. شناخت
گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 159
3-
قهرمان، احمد. فلور ایران (جلد 8). موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 1362: 1505
4- امامی، احمد. شمس اردکانی، محمد رضا. مهرگان، ایرج.
فرهنگ مصور گیاهان دارویی. مرکز تحقیقات طب سنتی و مفردات پزشکی . دانشگاه علوم
پزشکی شهید بهشتی، 1383: 98
5- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal
Medicines. 1996: 21
6- Phytother. Res. 2005; 19 (4): 355-8
7- Biofactors. 2007; 29 (2-3): 91-104
8- Royal Pharmaceutical society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 2002:
1574