بومادران، بومادران هزار برگ (1)

Achillea millefolium L.

Family: Asteraceae

English Name: Milfoil, Common Yarrow

 

ریخت شناسی گیاه: گیاه پایا، ایستاده به ارتفاع 50-30 سانتیمتر. ساقه ایستاده، ساده یا در بخش فوقانی منشعب. برگها پوشیده از کرک، دو بار منقسم و ته شانه‌ای، پهن دراز – سرنیزه‌ای یا خطی. گل به رنگ سفید یا سفید متمایل به زرد یا سفید متمایل به ارغوانی،‌ مجتمع در کپه‌های کوچک بصورت دیهیم شکل. میوه فندقه (2).

محل رویش: در ارتفاعات البرز به ویژه دماوند، گچسر، کندوان، پلور، ارومیه، تبریز و راسوند پراکندگی دارد (2).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: قسمتهای هوایی در زمان گل دهی و قبل از تشکیل بذر جمع‌آوری می‌گردد (3، 4).

قسمت مورد استفاده: سرشاخه‌های گلدار (3، 5).

کاربرد درمانی: قابض، تونیک، معرق و ضداسپاسم و برای درمان سرماخوردگی، کولیک، هیستری، صرع، روماتیسم و پیشگیری از پیری زود هنگام پوست مفید است (6).

اثرات فارماکولوژیک: فلاونوئیدهای موجود در بومادران دارای خاصیت اسپاسمولیتیک هستند. این گیاه محرک جریان صفراوی می باشد. همچنین خواص ضدالتهابی و ضد ادم نیز دارا می باشد.

موارد مصرف: استفاده از گیاه بومادران در درمان بی اشتهایی، سو هاضمه و اختلالات کبدی و صفراوی تایید شده است. از این گیاه در درمان کرامپهای سایکوسوماتیک زنانه, درمان حمایتی در مشکلات کبدی و التبام زخمها استفاده می شود. در طب سنتی از این گیاه در درمان بواسیر خونریزی دهنده، اختلالات قاعدگی و تعریق بیش از حد استفاده می شود.

از گیاه بومادران بصورت ترکیبی در داروهای مسهل، ضد سرفه، داروهای بیماریهای زنان و درمان اختلالات عروقی نظیر واریس استفاده می شود.

احتیاط مصرف: بومادران گیاه غیرسمی است، اما Thujone موجود در اسانس گیاه، سمی است که در دوز کم نیز ممکن است مسمومیت ایجاد کند. Thujone باعث سقط جنین شده و محرک قاعدگی می‌باشد. فعالیتهای آلرژیک این گیاه مربوط به سزکوئی ترپن لاکتونهای آن می‌باشد (9).

منع مصرف: در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود (9).

ترکیبات شیمیایی: اسانس، اسیدهای آمینه، آلکالوئید، فلاونوئید، تانن (9).

نحوه و میزان مصرف:

1- دم کرده: 4-2 گرم گیاه خشک، سه بار در روز میل شود (9).

2- عصاره مائی: به نسبت 1:1 در الکل 25%، 4-2 میلی‌لیتر سه بار در روز میل شود (9).

3- تنتور: به نسبت 1:5 در الکل 45%، 4-2 میلی‌لیتر سه بار در روز میل شود (9).

مصرف غذایی: اگر غلظت Thujone از 5/0 میلی‌گرم به ازای هر کیلو وزن بدن در محصول نهایی تجاوز نکند، در مواد غذایی کاربرد دارد (9).

نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه:

Ger.: Kneipp schafgarbe pflanzentost; Schamill; Mex.: Blancaler (10).

 

 

منابع:

1- مظفریان، ولی الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391

2- قهرمان، احمد. فلور ایران (جلد 8). موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 1362: 886

3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 54

4- یزدانی، داراب. شهنازی، سحر. سیفی، حامد. کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی. جهاددانشگاهی واحد شهید بهشتی، 1383: 21

5- John B. Lust. The Herb Book. 1974 266

6- M Daniel. Medicinal Plants. 2006: 83

7- Nat Prod Res. 2007; 21 (11): 1032-6

8- J Ethnopharmacol. 2006; 107 (2): 277-84

9- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 271

10- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 2002: 1572