نارنج (1)

Citrus × aurantium L.

Family: Rutaceae

Synonyms: Citrus × amara Link, Citrus × vulgaris Risso

English name: Sour orange, Seville orange

 

ریخت شناسی گیاه: درختی به ارتفاع 10 متر می‌باشد. برگها ساده به رنگ سبز تیره و گل سفید رنگ و معطر است. میوه سته و به رنگ نارنجی و دانه‌ها معمولاً فاقد آلبومن هستند (2).

محل رویش: در مناطق شمال و جنوب، جنوب شرقی بصورت کاشته شده موجود می‌باشد (1).

زمان برداشت قسمت مورد استفاده: گلهای آن در فصل بهار برداشت می‌شوند (3).

قسمت مورد استفاده: میوه، دانه، سرشاخه‌های گلدار، پوست یا خلال آن (4).

کاربرد درمانی: در طب سنتی قسمت های مختلف گیاه بهارنارنج دارای اثرات تحریک سیستم عصبی مرکزی، اثرات آرامبخش و تسکین دهندگی دارد.همچنین دارای خواص ضد اسپاسم، ضد التهاب، ضد نفخ، پایین آورنده ی فشار خون و مدر است.برگ آن هضم کننده ی غذا است و جوشانده ی آن بی خوابی، میگرن و اختلالات کبدی را درمان می کند (2،4).

آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: تحقیقات ثابت کرده است که این گیاه حاوی فلاونوئیدهای زیادی می باشد.این فلاونوئیدها دارای اثر اینوتروپیک روی میوکارد هستند. که این اثر از طریق تسهیل تبدیل آدنوزین تری فسفات میتوکندریایی به آدنوزین مونوفسفات حلقوی است که سبب افزایش جریان کلسیم از غشاء سلول های قلبی می شود و در نتیجه یون کلسیم داخل سلول را افزایش می دهند (1،6،7).در کارآزمایی های بالینی اثرات درمانی این گیاه مشابه فلوکستین در درمان افسردگی گزارش شده است.در تحقیقاتی که انجام شده است، مشخص شده است که رایحه درمانی با بهارنارنج میزان اضطراب را در موش کاهش می دهد.همچنین در مقایسه ی اثر نارنج با دیازپام در کاهش اضطراب قبل از عمل جراحی مشخص شده است که این گیاه به طور معناداری میزان اضطراب را کاهش داده است و می توان از این گیاه به عنوان یک پیش داروی مؤثر جهت کاهش اضطراب بیماران قبل از عمل جراحی استفاده کرد (11-8).برخی از ترکیبات استخراج شده از اسانس پوست و برگ این گیاه دارای خاصیت ضد اکسیدانی،ضد میکروبی، ضد قارچی، ضد انگلی و ضد التهابی است (12،13).تحقیقات ثابت کرده است که استفاده از اسانس بهارنارنج در تسکین دردهای متوسط تا شدید زانو مؤثر است (14).لیمونن موجود در بهارنارنج با مهار آنزیم های سیکلواکسیژناز یک و دو، مانع فعالیت پروستاگلاندین ها شده و از این طریق در کاهش درد مؤثر است. همچنین مطالعات متعددی مؤثر بودن لیمونن را در تسکین درد ناشی از دیسمنوره اثبات کرده است (15،16).

احتیاط مصرف: مصرف عصاره ی بهارنارنج و فرآورده های آن در بیماران با سابقه قلبی باید با احتیاط مصرف شود، چون ممکن سبب بالا رفتن فشار خون و افزایش ضربان قلب در بیماران شود. استفاده ی بیش از حد و کنترل نشده از بهارنارنج می تواند سبب خواب آلودگی و کاهش هوشیاری شود.در تحقیقات عارضه ی جانبی خاصی در کاربرد آن گزارش نشده است.همچنین مصرف آن در دوران حاملگی، زایمان و پس از آن مجاز است. با این حال مشورت با پزشک در مصرف این گیاه در این دوران لازم می باشد (1،5).

منع مصرف: مطلبی یافت نشد.

ترکیبات شیمیایی: اسانس (لینالیل استات، لینالول، لیمونن) فلاونوئید، کومارین، تری ترپن، ویتامین C، کاروتن، ساکارید(4).

نحوه و میزان مصرف: به منظور تهیه چای 1 قاشق چای خوری از سرشاخه گل‌دار در 150 میلی‌لیتر آب در حال جوش ریخته و بعد از 10 دقیقه مصرف می‌شود (7).

مصرف غذایی: به عنوان طعم دهنده به کار می‌رود (4).

نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه: بصورت ترکیب موجود می‌باشد:

Braz.: Thiodeol; Switz.: Hygiodermil, Kemeol, Seracalm (8).

 

 

 

 

 

منابع:

1-Fleming T. PDR for herbal medicines. Citrus aurantium. Second Ed .2001; pp:86-87. 

2-Choi, H.S., Song,H.S., Ukeda, H., Sawamura, M.(2000).Radical-scavenging activities of citrus essential oils and their components: Detection using 11-diphenyl-2-picrylhydrazyl. J. Agr. Food Chem., 48,4156-4161. 

3-Kirbaşlar, F.G., Tavman, A., Dülger, B.,Türker, G.(2009).Antimicrobial activity of Turkish Citrus peel oils. Pakistan J. Bot., 41, 3207-3212. 
4- دوازده امامی، سعید، مجنون حسینی، ناصر(1387). زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه ای، ج، دوم، انتشارات دانشگاه تهران. 

5-Leite MP, Fassin Jr J, Baziloni EM,Almeida RN, Mattei R, Leite JR.Behavioral effects of essential oil of Citrus aurantium L. inhalation in rats. Revista Brasileira de Farmacognosia. 2008;18(supl):661-6. 

6-Takeya K, Itoigawa M, Furukawa H. Triphasic inotropic response of guinea-pig papillary muscle to murrayaquinone-A isolated from Rutaceae. Eur J Pharmacol. 1989; 169(1):137-45. 

7-Umarova FT, Khushbactova ZA, Batirov EH,Mekler VM.Inhibition of Na+,K(+)-ATPase by flavonoids and their inotropic effect.Investigation of the structure-activity relationship.Membr Cell Biol. 1998;12(1):27-40. 

8-Ozgoli G, Esmaeili S, Nasiri N. The effect oral of orange peel on the severity of symptoms of premenstrual syndrome, double-blind, placebo-controlled clinical trial. J Reprod Fertil 2011;12(2):123-9. 

9-Fugh-Berman A, Myers A. Citrus aurantium, an ingredient of dietary supplements marketed for weight loss: current status of clinical and basic research. Exp Biol Med (Maywood) 2004 Sep;229(8):698-704. 

10-Akhlaghi M, Shabanian G, Rafieian-Kopaei M, Parvin N, Saadat M, Akhlaghi M. Citrus aurantium blossom and preoperative anxiety. Rev Bras Anesthesiol 2011 Nov-Dec;61(6):702-12. 

11-Pultrini Ade M, Galindo LA,Costa M. Effects of the essensial oil from Citrus aurantium L. in experimental anxiety models in mice. Life Sci 2006 Mar 6;78(15):1720-5. 
12-Wei,A.,Shibamoto,T.(2010).Antioxidant/lipoxygenase inhibitory activities and chemical compositions of selected essential oils. J. Agr. Food Chem., 58, 7218-7225. 

13-Sonbol, F.,Ibrahim,S.M., Mohamed,B.M.(1992).Antimicrobial activity of oil of bitter orange. AlexandriaJ. Phar. Sci., 9, 107-109. 

14-Yip YB, Tam ACY. An experimental study on the effectiveness of massage with aromatic ginger and orange essential oil for moderate-to-severe knee pain among the elderly in Hong Kong.Complementary therapies in medicine. 2008;16(3):131-8. 

15-Cheraghi J,Valadi A.Effects of anti-nociceptive and anti-inflammatory component of limonene in herbal drugs. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 2010;26(3):415-22. 

16-Delaram M, Forouzandeh N.The Effect of Fennel on the Primary Dysmenorrhea in Students of Shahrekord University of Medical Sciences. scientific medicinal journal. 2011; 10(1):81-8.