صمغ عربی
کرت، سلم، چش، قرظ، خرنوب، مصری، بیله، بابل، بن بن (1، 2)
Acacia nilotica (L.) Delile
Family: Fabaceae (Caesalpinaceae) (2)
Synonyms: Acacia arabica (Lam.) Willd
English Name: Bubul acacia, Gum arabic
tree
ریخت شناسی گیاه: درختی، ارتفاع
12-5 متر، تاج کروی گسترده، دارای شاخه‌های خاردار، تنه دارای پوست قهوه‌ای متمایل
به خاکستری، با شکافهای طولی نازک. برگ دوبار شانه‌ای. گل به رنگ زرد طلایی، مجتمع
در گروههای فشرده، بشکل کاپیتولهای کروی نسبتاً کوچک و معطر. میوه نیام، غالباً
منفرد و بندرت 2 تا 3 تایی، تسبیح مانند، بین دانه‌ها بشدت فشرده، با پوشش نمدی
متمایل به سفید (1).
محل رویش: در سواحل و جزایر جنوبی بویژه
بندرعباس، چابهار، بندر لنگه، جزایر قشم و تنب بزرگ پراکندگی دارد (1).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: فصول
گرم و خشک (3).
قسمت مورد استفاده: صمغ تراوش شده
(4).
کاربرد درمانی: صمغ گیاه به عنوان امولسیون کننده
به کار می‌رود. جویدن آدامس محتوی صمغ از بیماری لثه و همچنین رسوب پلاک روی دندان
جلوگیری می‌کند (5).
آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: استفاده
از پودر دانه‌های آکاسیا با مهار آزاد شدن انسولین از سلولهای بتای پانکراس
سطح گلوکز خون را کاهش می‌دهد (6). صمغ عربی بر روی باکتری استرپتوکوک فکالیس اثر مهاری دارد (5). همچنین از
تشکیل پلاک روی دندان انسان جلوگیری می‌کند (7). در طب هندی از صمغ این گباه در تهیه
انما برای درمان هموروئید استفاده می شود.
عوارض جانبی: مصرف خوراکی مقادیر بالای صمغ این گیاه سبب بروز یبوست و سو هاضمه می شود.
احتیاط مصرف: مصرف خوراکی و یا تنفسی باعث ایجاد حساسیت می‌شود و
نباید بیش از 3-2 هفته مصرف شود (4، 8).
منع مصرف: افرادی که به گیاه آلرژی دارند و
همچنین در دوران بارداری و شیردهی از مصرف آن احتراز نمایند(9).
ترکیبات شیمیایی: آنزیم اکسید
کننده، تانن، موسیلاژ، فلاونوئید، رزین (4، 8).
نحوه و میزان مصرف: روزی 4-1 قاشق
چایخوری میل شود (10).
مصرف غذایی: بعنوان افزودنی مجاز غذایی کاربرد
دارد (4).
نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه: بصورت ترکیبی در داروها موجود می‌باشد (4).
منابع:
1- قهرمان،
احمد. فلور ایران (جلد 8). موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 1362: 876
2- مظفریان، ولی الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات
فرهنگ معاصر، 1391
3- صمصام
شریعت، هادی. معطر، فریبرز. گیاهان و داروهای طبیعی. انتشارات روزبهان،1366: 82
4- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra
Pharmacopoeia. 1996: 1535
5- Odontostomatol Trop.
2001; 24 (96): 17-20
6- JPMA J PAK Med Arsoc. 1989 AUG: 39(8): 208-12
7- J Clin Periodontol.
1991; 18 (1): 75-7
8- Andrew Chevalier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 156
9- RM Doyle, etal,
Herbal Medicine Handbook. 2001: 17
10- Stacey Follin.
Herbal Medicine Handbook. 2004: 17