شابیزک (1)
شاهبیزک، بلادن
Atropa
belladonna L
Family: Solanaceae
English
name: Black cherry, Deadly nightshade, Belladonna
ریخت شناسی گیاه: گیاهی چند
ساله به طول 5/1 متر با برگهای منفرد، تخم مرغی کامل، با دمبرگ کوتاه می‌باشد. گل
آذین این گیاه گرزن یک‌سویه، گلها به رنگ زرد یا مایل به ارغوانی و میوه‌ها سته و
کروی به رنگ بنفش مایل به سیاه می‌باشند (2، 3).
محل رویش: در گیلان (اسالم، بین اسالم و
خلخال، 20-10 کیلومتری غرب آستارا)، مازندران (پل سفید، تنکابن، نوشهر، رامسر،
چالوس، 18 کیلومتری رامسر، رودبار) و گرگان پراکندگی دارد (4).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: برگها
در اردیبهشت و تیر ماه جمع‌آوری می‌گردند (5).
قسمت مورد استفاده: سرشاخه‌های
گلدار گیاه، ریشه (6).
کاربرد درمانی: در درمان کولیک صفراوی، گوارشی و
زخم معده و جلوگیری از آنفلوآنزا به همراه ملین‌ها مصرف می‌شود. تنتور گیاه برای درمان شب ادراری بکار می‌رود. آرامبخش،
ضدگرفتگی عضلانی، معرق، مدر، مخدر، برای درمان بیماری پارکینسون، تب بر، مسکن،
گشاد کننده مردمک چشم و ضدآسم می‌باشد (6، 7).
آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: بواسطه
حضور آلکالوئیدهای موجود در گیاه، تماس مستقیم سبب اتساع مردمک چشم می‌شود (8). این گیاه
گاهی اوقات باعث مسمومیت در انسان شده است (9).
احتیاط مصرف: شیره و میوه گیاه باعث حساسیت
پوستی، تاول، کورک و بثورات جلدی می‌شوند (7).
منع مصرف: بعلت اثر مخدر باید توسط متخصص
تجویز گردد (10).
ترکیبات شیمیایی: آلکالوئید
(هیوسیامین و آتروپین)، فلاونوئید، کومارین، بازهای فرار (نیکوتین) (2، 6).
نحوه و میزان مصرف: بصورت قرص،
شربت، پودر، قطره و ... وجود دارد. پودر آن (استاندارد شده بر اساس آلکالوئیدهای
تام به میزان 28/0 تا 32/0 درصد) تک دوز به میزان 05/0 تا 1/0 گرم میل شود (11).
مصرف غذایی: کاربرد غذایی ندارد.
نام تجاری دارو ساخته شده از گیاه:
Ger.:
Belladonnysat Burger; USA.: Bellafoline (6).
منابع:
Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra
Pharmacopoeia. 1996: 493
James A. Duke. CRC Handbook of Medicinal Herbs 1989: 73
Fortschr Ophthalmol 1991; 88 (5): 588-91
John B. Lust. The Herb Book. 1974: 110